نگهبانی از وظایف مهم هر سرباز در طول دوره خدمت سربازی می باشد که در دوره آموزشی همه سربازان آن را تجربه می کنند تعداد و نحوه نگهبانی با توجه به نوع پادگان و اینکه در دوره آموزشی باشید یا خدمت در یگان می تواند تفاوت هایی داشته باشد.
تعریف نگهبانی
به طور کلی نگهبانی در خدمت سربازی به معنای پاسداری از قوانین و مقررات، مراقبت از زندانیان، حفاظت و نگهداری از اموال دولت، پادگان ها، اماکن و تاسیسات و همچنین در برخی موارد حفاظت از شخصیت ها می باشد. نگهبانی به سه صورت می باشد :
نگهبانی در روزهای عادی (روزهای غیر تعطیل)
نگهبانی در روزهای تعطیل
نگهبانی تنبیهی که از سوی فرمانده به سرباز خطا کار داده می شود.
تعریف نگهبان (پاسدار)
سربازی است مسلح که به منظور پاییدن یک منطقه و جلوگیری از غافلگیر شدن گمارده می شود.هر سرباز نگهبان هنگام نگهبانی دارای دو وظیفه است.
وظایف عمومی که به کلیه نگهبانان ارتباط دارد .
وظایف خصوصی که برای هر یک از پست های نگهبانی علاوه بر وظایف عمومی تعیین می شود.
تعداد نگهبانی
تعداد نگهبانی در ماه برای هر سرباز معمولا در دوره آموزشی بیشتر از دوره خدمت در یگان می باشد مهمترین فاکتور در مورد تعداد نگهبانی این است که تعداد سربازان یک یگان چند نفر هستند و دیگر اینگه در پادگان مورد نظر چند مکان برای نگهبانی انتخاب شده باشد.به عنوان مثال ممکن است در دوره آموزشی در یگانی 150 سرباز خدمت کنند و در یگان دیگر 100 سرباز، قطعا سربازان یگان اول کمتر از یگان دوم نگهبانی خواهند داد شاید به همین دلیل باشد که اگر از نفرات مختلفی درباره تعداد نگهبانی در دوره آموزشی سوال کنید پاسخ های بسیار متنوعی می شنوید. در دوره خدمت در یگان، نوع و تعداد نگهبانی علاوه بر تعداد نفرات، به مدرک تحصیلی افراد نیز بستگی دارد. سربازان با مدرک دانشگاهی تعداد کمتری نگهبانی می دهند و نگهبانی آسانتری دارند و معمولا به عنوان افسر نگهبان، نگهبانی می دهند.
انواع پست های نگهبانی
انواع پست های نگهبانی در پادگان های مختلف می تواند متفاوت باشد.اما معمولا در دوره آموزشی برخی از پست های نگهبانی در همه پادگان ها مشترک هستند که عبارتند از:
افسر نگهبان:
سربازی است که دارای مدرک دانشگاهی می باشد و مسئولیت تمامی نگهبانان یگان در روز نگهبانی به عهده او می باشد.تمامی نگهبانان وظیفه دارند از دستورات افسر نگهبان پیروی کنند.هر اتفاقی که در یگان بیافتد مسئولیت آن با افسر نگهبان می باشد.
نگهبان آسایشگاه:
نگهبان آسایشگاه وظیفه کنترل دائم عبور و مرور و نظارت بر ورود و خروج افراد در ساعات بعد از خاموشی را دارد و همچنین بازدید از تخت های دوطبقه و اطمینان حاصل کردن از اینکه سربازان خوابیده در طبقه دوم در وضعیت مناسبی قرار داشته باشند.اگر سربازی از تخت طبقه بالا به زمین بیافتد مسئولیت آن با نگهبان آسایشگاه می باشد.
نگهبان اسلحه خانه:
نگهبان اسلحه خانه وظیفه حفظ و نگهداری از اسلحه خانه را دارد معمولا در پایان یک روز کاری درب اسلحه خانه پلمپ می شود.اگر هرگونه آسیبی به پلمپ برسد یا پلمپ درب اسلحه خانه باز شود مسئولیت آن با نگهبان اسلحه خانه می باشد.
پاسبخش:
در دوره آموزشی پست های نگهبانی به صورت اتفاقی چیده می شوند اما در دوره خدمت در یگان معمولا افراد قدیمی تر و زرنگتر به عنوان پاسبخش انتخاب می شوند پاسبخش ها وظیفه نظارت و هماهنگی بین پست ها و تعویض به موقع نگهبانان و سرکشی به نگهبانان را دارند و در برقراری نظم و انضباط در یک روز نگهبانی به افسر نگهبان کمک می کنند.
نکاتی درباره نگهبانی
لوحه نگهبانی معمولا توسط فرمانده یا ارشد یگان یا منشی یگان چیده می شود.
اگر فردی دوروز پشت سرهم به عنوان نگهبان انتخاب شود می توانند به این تصمیم اعتراض کند.
اگر سربازی هنگام پست نگهبانی خود بخوابد یا بنشیند یا آذوقه بخورد افسر نگهبان یا پاسبخش می توانند گزارش تخلف او را بنویسند و مطابق با آن فرمانده یگان با آن سرباز برخورد خواهد کرد.
طبق قانون اگر سربازی محل نگهبانی خود را بدون مجوز ترک کند بر حسب شرایط به حبس از 2 ماه تا 10 سال محکوم می گردد.